چاپ فلکسو، به دلیل مزایای منحصر به فرد از جمله قابلیت چاپ مستقیم روی کارتن، سرعت تولید بسیار بالا، سازگاری با مجموعه گستردهای از مواد اولیه و به صرفه بودن برای تیراژهای متوسط و بزرگ، به عنوان یک فناوری پیشرو در صنعت کارتنسازی و بستهبندی جایگاه ویژهای یافته است.
در این مقاله، تمام جنبههای تخصصی و کاربردی مربوط به چاپ فلکسو روی کارتن به طور مفصل بررسی خواهد شد؛ از تعریف و فرآیند فنی گرفته تا مزایا، معایب، کاربردها، مقایسه با سایر روشهای رایج چاپ، نکات کلیدی بهینهسازی عملکرد این فناوری.
چاپ فلکسو چیست؟
چاپ فلکسوگرافی یا به اختصار چاپ فلکسو، نوعی فرآیند پیشرفته چاپ مستقیم، مبتنی بر استفاده از کلیشههای انعطافپذیر فتوپلیمری است. این کلیشهها عمدتاً از جنس ژلاتین یا الاستومر بوده و مانند مهرهای برجسته عمل میکنند؛ یعنی نواحی برجسته مرکب را جذب و سپس به صورت مستقیم، تصویر یا نوشته را روی کارتن یا سایر متریالها انتقال میدهند.
فرآیند چاپ فلکسو به صورت چرخشی، عموماً روی متریالهایی که به شکل رول یا ورق هستند انجام میگیرد. در هر واحد چاپی، سیستم انتقال مرکب به کلیشه عبارت است از: مخزن مرکب 
غلطک آنیلوکس (دارای سلولهای ریز برای نگهداری و اندازهگیری حجم مرکب) تیغه پاککننده مرکب اضافی کلیشه انعطافپذیر.
کلیشه حامل طرح یا گرافیک مورد نظر بوده که پس از دریافت مرکب، آن را روی سطح چاپی مانند کارتن سه لایه، پنج لایه و غیره منعکس میکند.
مقایسه چاپ فلکسو با سایر روشها
در این قسمت به طور خلاصه و کوتاه به مقایسه کردن روش چاپ فلسکو با سایر تکنولوژهیهای موجود میپردازیم :
چاپ افست
در این روش انتقال مرکب به صورت غیرمستقیم (از زینک فلزی به سیلندر لاستیکی و سپس به کاغذ یا مقوا) صورت میگیرد و محصول نهایی دارای کیفیت بسیار بالایی میباشد. چاپ افست مناسب تیراژهای بالایی است که نیاز به جزئیات دقیق دارند.
چاپ دیجیتال
مستقیماً تصویر دیجیتال را به سطح انتقال میدهد، روش چاپ دیجیتال فاقد کلیشه است و برای سفارشات تیراژ پایین و شخصی سازی شده مناسب است. هزینه بالا نسبت به سایر روشها از معایب این روش است.
چاپ سیلک
در این روش با استفاده از شابلون فرایند چاپ انجام میشود. چاپ سیلک مناسب برای کارهای ساده و تیراژ پایین است. این روش با انعطاف پذیری که در نوع مواد مصرفی برای چاپ دارد، اما از کیفیت و سرعت پایینتر نسبت به فلکسو برخوردار است.
مزایای چاپ فلکسو روی کارتن
چاپ فلکسو بر روی کارتن با دارا بودن مزایای متعدد، به راهکاری جذاب و پرکاربرد برای شرکتهای بستهبندی، کارتنسازان، و تولیدکنندگان انواع محصولات در صنایع مختلف تبدیل شدهاست. در ادامه به برخی از این ویژگیها اشاره میکنیم.
سرعت بالای چاپ و تولید انبوه
دستگاههای چاپ فلکسو میتوانند با سرعتهایی بین ۱۵۰ تا ۷۵۰ متر در دقیقه فعالیت کنند که این مقدار حتی برای تیراژهای بسیار بالا (چندین هزار جعبه در ساعت) مناسب است. در پروژههای انبوه، زمان آمادهسازی پایین و سرعت زیاد خط تولید، موجب کاهش هزینه نهایی و افزایش بهرهوری میشود.
امکان چاپ بر روی سطوح مختلف و متریالهای متنوع
فلکسو قادر به چاپ روی انواع ورق کارتن (سه لایه و پنج لایه)، مقوا، کاغذ کرافت، سلفون، پلاستیکهای مختلف (PE، OPP، CPP) فویل آلومینیومی و حتی سطوح فلزی است. انعطافپذیری کلیشه و نوع مرکب مصرفی باعث میشود بتوان بدون محدودیت، چاپ مستقیم و سریع بر هر نوع بستهبندی را انجام داد.
کیفیت رنگ و چاپ مناسب
پیشرفت تکنولوژی موجب ساخت کلیشههای فوتوپلیمری دیجیتال و آنالوگ با کیفیت HD، FHD و NX شده است که به روش فلکسو امکان ارائه چاپ با چند رنگ، تولید رنگهای زنده و سطح یکنواخت را با کیفیت قابل قبول میدهد. البته فلکسو همچنان در چاپ جزئیات خیلی ریز یا گرافیکهای بسیار ظریف به پای افست و دیجیتال نمیرسد، اما برای کاربردهای صنعتی و تجاری کیفیت آن کاملاً کارآمد و قابل اطمینان است.
هزینه به صرفه در تیراژ متوسط و بالا
عمده هزینه اولیه فلکسو مربوط به ساخت کلیشه است. اما با افزایش تیراژ، هزینه کلیشه سرشکن شده و قیمت تمامشده چاپ هر جعبه یا کارتن بسیار مقرون به صرفه خواهد بود. این موضوع در مقایسه با افست (که در تیراژ پایین بسیار گرانتر است) نقطه برتری برای سفارشدهندگان چاپ انبوه محسوب میشود.
انعطافپذیری در طراحی و تولید
امکان تغییر سریع طرح، سادگی در اعمال تغییرات جزئی قبل از تیراژ انبوه و قابلیت تلفیق چاپ برجسته با لمینت، فویل و رنگهای ویژه از جمله نقاط قوت فلکسو است. همچنین، به دلیل امکان چاپ مستقیم روی ورق کارتن با ضخامتهای مختلف، پروژههایی مانند تولید «جعبه با طرح دلخواه» با شرایط سفارشی قابل انجام است.
دوام فیزیکی و محیط زیستی
استفاده از مرکبهایی بر پایه آب و قابل بازیافت بودن مواد اولیه باعث میشود تا از فلکسو به عنوان گزینه دوستدار محیط زیست یاد شود. همچنین کیفیت چاپ و دوام رنگها تا مدت طولانی حفظ میشود که برای حمل و نقل و ذخیرهسازی محصولات اهمیت دارد.
معایب چاپ فلکسو روی کارتن
اگرچه چاپ فلکسو مزایای بسیاری دارد اما مدنظر داشتن معایب و محدودیتهای آن برای انتخاب آگاهانه روش چاپی و حفظ کیفیت نهایی محصول الزامی است
نیاز به تجهیزات تخصصی و هزینه اولیه
تهیه دستگاه فلکسو پیشرفته، ساخت کلیشههای دقیق (معمولاً برای هر رنگ یک کلیشه جداگانه استفاده میشود)، وجود سیستمهای خشک کن پیشرفته و دقت در انتقال مرکب، همگی باعث میشود هزینه راهاندازی اولیه و نگهداری دستگاههای فلکسو بیشتر از برخی روشها مثل سیلک یا چاپ دیجیتال باشد.
محدودیت در چاپ جزئیات بسیار ریز و طرحهای پیچیده
به علت ماهیت کلیشههای انعطافپذیر و وجود فشار در فرایند چاپ، در فلکسو امکان شبیهسازی کامل تصاویر یا طراحیهای بسیار ظریف و خطوط ریز، دارای محدود است. این محدودیت باعث میشود چاپ فلکسو بهترین عملکرد را در طرحهای سادهتر، تایپوگرافی بزرگ یا لوگوها داشته باشد و به همین دلیل برای تصاویر فوتوگرافیک یا رنگآمیزیهای کاملاً پیوسته توصیه نمیشود.
وابستگی کیفیت چاپ به نوع مرکب و مواد اولیه
انتخاب اشتباه مرکب یا ناسازگاری میان مرکب و ورق کارتن، موجب بروز مشکلاتی چون پخش شدن رنگ، خشک نشدن کامل مرکب، افت کیفی رنگ و چسبندگی نامناسب چاپ میشود. این حساسیت باعث میگردد کنترل کیفی مواد اولیه و مقایسه برندها بسیار مهم باشد.
نیاز به تجربه و مهارت بالای اپراتور
کنترل فشار دستگاه، تنظیم مرکب و آشنایی با تنظیمات پیشرفته دستگاههای فلکسو از وظایف حیاتی اپراتور است. خطاهای انسانی یا کمدقتی در این زمینه میتواند منجر به چاپ ناصاف، جابجایی رنگها و افزایش ضایعات تولید شود.
هزینه سرویس، نگهداری و استهلاک
کلیشههای فلکسو پس از تماس مداوم با مرکب و سطح کارتن دچار سایش و افت کیفیت میشوند. همچنین ماشینآلات به سرویس منظم نیاز دارند و در صورت بروز خرابی، هزینه تعمیرات و قطعات ممکن است قابل توجه باشد.
افت کیفیت در چاپهای متعدد
در پروژههایی که کلیشهها برای مدت طولانی یا تعداد دفعات زیاد استفاده میشوند، ساییدگی سطح کلیشه منجر به کاهش وضوح یا یکنواختی چاپ خواهد شد. این موضوع برای تولیدکنندگان حرفهای اهمیت بالایی دارد و نیازمند جایگزینی و نگهداری مستمر کلیشه است.
در نهایت، اگر پروژههایی با طرحهای بسیار ریز و ظریف و تیراژ پایین مد نظر است، شاید استفاده از چاپ افست یا دیجیتال گزینه بهتری باشد. اما در هر حال، با مدیریت صحیح و انتخاب اپراتور ماهر، میتوان بسیاری از چالشها و معایب فلکسو را تا حد زیادی کنترل و به حداقل رساند.
کاربردهای چاپ فلکسو روی کارتن
چاپ فلکسو با ویژگیهای متعدد و انعطافپذیری بالا، در صنایع مختلف برای انواع پروژههای بستهبندی به کار میرود. از کاربردهای رایج و استراتژیک فلکسو بر روی انواع کارتن میتوان موارد زیر را برشمرد:
بستهبندی مواد غذایی
مهمترین مصرف چاپ فلکسو در تهیه جعبهها و کارتنهای سه لایه و پنج لایه برای بستهبندی انواع مواد غذایی (محصولات فله، کنسرو، لبنیات، خشکبار، قنادیها، فستفودها و…) است. این کاربردها به دلیل سرعت بالا، قابلیت تولید حجم انبوه، سازگاری با مقررات بهداشتی (با استفاده از مرکبهای پایه آب و بدون ترکیبات مضر) و فراهمسازی امکان چاپ اطلاعات مربوط به محصول و برند بر روی جعبه اهمیت بالایی دارد.
محصولات صنعتی و کالاهای غیرغذایی
از جمله کاربردهای مهم دیگر، بستهبندی محصولات صنعتی، قطعات یدکی، محصولات الکترونیکی، قطعات خودرویی و لوازم خانگی است که مستلزم استفاده از کارتن پنج لایه یا انواع مقاومتر آن میباشد. در این موارد، چاپ فلکسو میتواند لوگو، نام برند یا اطلاعات فنی ضروری را روی کارتنها اعمال کند و بستهبندی مناسب صادرات یا حمل و نقل سنگین را تضمین نماید.
جعبههای فروشگاهی و تبلیغاتی
سوپرمارکتها، فروشگاههای بزرگ زنجیرهای و فروشگاههای آنلاین برای حمل سفارشات خود از جعبههای چاپ شده با روش فلکسویی با طرح دلخواه، بهره میبرند. این جعبهها هم قابلیت سفارشیسازی دارند و هم امکان تبلیغ بصری محصول را فراهم میکنند. در طراحی این نوع کارتنها موضوع «جعبه با طرح دلخواه» اهمیت مییابد، زیرا طرح گرافیکی براساس نیاز کسب و کار قابل تغییر است و میتواند برند را برجسته کند.
بستهبندی صادراتی
در حوزه صادرات کالا، مقاومت بالای کارتن و درج درست مشخصات و نمادهای صادراتی بسیار اهمیت دارد. چاپ فلکسو بر جعبههای پنج لایه و صادراتی مناسبترین انتخاب است زیرا سرعت آمادهسازی و هزینه نهایی مناسبی دارد و قابلیت محافظت کالای صادراتی را افزایش میدهد.
در تمام کاربردهای فوق، امکان چاپ مستقیم بر روی کارتن سه لایه و پنج لایه و سفارشیسازی طرح گرافیکی بستهبندی نقش کلیدی در بهبود تجربه مشتری، افزایش حفاظت فیزیکی محصول و تقویت برند ایفا میکند.
مقایسه چاپ فلکسو با روشهای دیگر چاپ
هر روش چاپ با توجه به نوع، تیراژ مورد نیاز، هزینه، کیفیت مد نظر و زمان آمادهسازی مزایا و معایب مختص به خود را دارد. در ادامه به بررسی و مقایسه روش فلسکو با سایر تکنولوژیها میپبردازیم.
| ویژگیها | چاپ فلکسو | چاپ افست | چاپ دیجیتال | چاپ سیلک |
| قالب یا کلیشه | کلیشه پلیمری (برجسته، انعطاف پذیر) | زینک فلزی (ثابت) | بدون کلیشه | شابلون |
| مواد قابل چاپ | انواع کارتن، کاغذ، فیلم، فویل، پلاستیک | عمدتاً کاغذ و مقوا | کاغذ، لیبل، برخی پلاستیک | سطوح تخت، پارچه |
| کیفیت تصویر | متوسط تا خوب (توضیحات در ادامه) | بسیار بالا (جزئیات ریز) | بالا – بستگی به دستگاه | متوسط (مناسب طرح ساده) |
| سرعت تولید | بسیار بالا (۱۵۰ تا ۷۵۰ متر در دقیقه) | بالا اما کمتر از فلکسو | بالا در تیراژ پایین | پایین |
| هزینه اولیه | متوسط (ساخت کلیشه) | نسبتاً پایین (زینک) | پایین | پایین |
| هزینه در تیراژ بالا | بسیار مقرون به صرفه | مقرون به صرفه | بالا | فقط مناسب تیراژ کم |
| قابلیت شخصیسازی | محدود (طرح ثابت کلیشه) | کم | بسیار بالا | پایین |
| مناسب تیراژ | متوسط تا بالا | متوسط تا بالا | پایین تا متوسط | پایین |
| توان چاپ جزئیات ظریف | محدود، خطوط ریز سخت | بسیار خوب | خوب (رزولوشن بالا) | ضعیف |
| مصرف مرکب | پایه آب، مقرون به صرفه | روغنی یا حرارتی | جوهر یا تونر خاص | پایه آب یا روغنی |
| محیط زیست | دوستدار محیط زیست (پایه آب) | برخی مشکلات در بازیافت مرکب | بسته به نوع جوهر | بستگی به جوهر |
| تغییر سریع طرح | نیاز به کلیشه مجدد | نیاز به زینک مجدد | آسان | قرارگیری شابلون جدید |
| حجم سفارش اقتصادی | از چند هزار به بالا | از چند هزار به بالا | از یک عدد به بالا | از صد تا حداکثر چند هزار |
نکات مهم برای استفاده بهینه از چاپ فلکسو
بهمنظور دستیابی به کیفیت چاپ برتر و کاهش ضایعات در فرآیند چاپ فلکسو روی کارتن، نکاتی کلیدی زیر باید رعایت شود:
انتخاب صحیح مواد اولیه و مرکب
انتخاب متریال سازگار با مرکب مورد استفاده و دستگاه فلکسو از اولین قدمهای موفقیت پروژه است. مثلاً کارتن سه یا پنج لایه با پوشش سطح صاف، سفید یا کرافت، مناسبتر است و مرکب پایه آب برای چاپ روی کارتن توصیه میشود.
دقت در طراحی گرافیکی و آمادهسازی فایل
در چاپ فلکسو، آمادهسازی فایل گرافیکی بسیار اهمیت دارد. فایل گرافیکی باید با در نظر گرفتن محدودیتهای تراکم رنگی، تفکیک رنگ، تراز خطوط برش، محل تا خوردگی و عملیات دایکات طراحی شود. در صورت نیاز به چاپ چند رنگی، همپوشانی رنگها و رعایت درصد رنگی حداکثر ۲۹۰٪ از اصول مهم است تا در هنگام جابهجایی کلیشهها سفیدک یا اختلال در طرح نهایی ایجاد نشود.
تست نمونه پیش از تولید انبوه
تهیه نمونه اولیه (Sample) از طرح نهایی، تست رنگ، بررسی وضوح چاپ و هماهنگی رنگها قبل از تولید تیراژ بالا به شدت توصیه میشود. این اقدام از بروز ضایعات، اختلاف رنگ یا ثبت نادرست طرح جلوگیری میکند و امکان اعمال اصلاحات را قبل از صرف هزینه زیاد فراهم میآورد.
پشتیبانی و نگهداری صحیح ماشینآلات و کلیشه
سرویس منظم دستگاه فلکسو، استفاده از قطعات با کیفیت و کلیشههای تازه و استاندارد تضمینی برای تداوم کیفیت چاپ هستند. کلیشهها باید پس از هر استفاده به خوبی شسته و خشک شوند تا دوام آنها حفظ گردد. انتخاب کلیشه دیجیتال جدید با تکنولوژی HD یا NX (محصول کمپانیهایی مانند اسکو یا کداک) میتواند کیفیت چاپ و دقت جزئیات را به میزان قابل توجهی ارتقا دهد.
توجه به نیاز مشتری و طراحی اختصاصی (جعبه با طرح دلخواه)
بسیاری از مشتریان حرفهای تمایل دارند علاوه بر سفارش انبوه، طرح اختصاصی یا سفارشی (Custom Design) روی جعبه خود داشته باشند. اعمال طرح دلخواه با چاپ فلکسو در تیراژ بالا عملی است و از نظر اقتصادی توجیح میشود. کافی است طرح گرافیکی (با رزولوشن بالا و مطابق استانداردها) توسط طراح ماهر آماده شود تا کلیشه آن سریعا ساخته و به تولید انبوه برسد.
با رعایت این نکات کلیدی، کیفیت چاپ افزایش، میزان ضایعات کاهش و صرفهجویی در هزینه و انرژی بهطور چشمگیری محقق خواهد شد.
تفاوت چاپ روی کارتن سه لایه و پنج لایه چیست؟
کارتن سه لایه به دلیل وزن سبک، قیمت اقتصادی و صاف بودن سطح، برای محصولات سبکتر و کم حجم بسیار مناسب است. کارتن پنج لایه با وجود دو فلوت و سه لاینر از استحکام مکانیکی، مقاومت فیزیکی و تحمل رطوبت بیشتری برخوردار بوده و برای محصولات سنگین، حساس و صادراتی مانند لوازم خانگی، دستگاههای صنعتی و ظروف مناسبتر است. چاپ فلکسو روی هر دو نوع کارتن قابل اجراست اما هنگام سفارش باید ضخامت و نوع پوشش سطح (برای چاپ و چسبندگی بهتر مرکب) مدنظر قرار گیرد.
با اینحال برای کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با تفاوت کارتن پنج لایه با سه لایه میتوانید مقاله مختص این موضوع را بخوانید.
جمعبندی
با توجه به مزایای بیشمار چاپ فلکسو از جمله سرعت تولید بالا، هزینه مقرون به صرفه برای سفارشات تیراژ متوسط و بزرگ، انعطافپذیری در متریال قابل چاپ، دوام رنگ و مقاومت بالا، قابلیت استفاده از طرحهای اختصاصی (جعبه با طرح دلخواه) و امکان چاپ چندرنگ با کیفیت خوب، فلکسو انتخاب اول بسیاری از شرکتهای صنعتی و بستهبندی است.
اگر قصد رشد برند، افزایش جذابیت بستهبندی و صرفهجویی در هزینههای تولید را دارید و در عین حال به دنبال کیفیت قابل قبول و سرعت تحویل بالا هستید، چاپ فلکسو بهترین انتخاب برای انواع کارتن سه لایه و پنج لایه خواهد بود.
برای سفارش جعبه با طرح دلخواه و مشاوره رایگان با متخصصین چاپ فلکسو میتوانید با مشاورین نیکو پکیجینگ تماس بگیرید.
در صورتی که به شناخت بیشتر درباره تفاوت کارتن سه لایه و پنج لایه، یا مشاهده نمونه کارها و دریافت خدمات تخصصی چاپ فلکسو نیاز دارید، میتوانید از صفحات مرتبط با هر کدام بازدید کنید.
انتخاب صحیح روش چاپ، گامی مهم در حرفهایسازی بستهبندی برند و ارتقای جایگاه محصول خود بردارید.
سؤالات متداول
چاپ فلکسو برای چه محصولاتی مناسب است؟
چاپ فلکسو برای محصولات و بستهبندیهایی مانند انواع کارتن بستهبندی (سه لایه و پنج لایه)، لفافهای مواد غذایی، بستهبندی محصولات صنعتی، جعبه فروشگاهی و بستهبندی صادراتی، ایدهآل است.
عوامل موثر در هزینه چاپ فلسکو چه چیزهایی هستند؟
هزینه چاپ فلکسو تابع چند عامل کلیدی است:
- هزینه طراحی و ساخت کلیشه (به ازای هر رنگ یک کلیشه جداگانه)
- تیراژ سفارش (هرچه بیشتر باشد هزینه سرشکن میشود)
- جنس و ضخامت متریال (کارتن سه لایه یا پنج لایه و …)
- نوع مرکب مصرفی (پایه آب، پایه حلال، UV)
- ابعاد طرح چاپی و تعداد رنگها
- پیچیدگی طراحی و نیاز به خدمات تکمیلی (دایکات، لمینت و …)
تفاوت چاپ فلکسو و چاپ دیجیتال چیست؟
- تیراژ: چاپ فلکسو مناسب سفارشهای با تیراژ متوسط تا خیلی بالا است در حالی که چاپ دیجیتال مناسب تیراژ پایین و پروژههای شخصیسازی یا تبلیغاتی است.
- زمان و هزینه: فلکسو نیاز به کلیشه و زمانی برای راهاندازی دارد ولی و در تیراژ بالا ارزانتر است. دیجیتال بدون کلیشه و آمادهسازی است، اما هزینه هر واحد ثابت و در تیراژ بالا گران خواهد بود.
- جزئیات و کیفیت: چاپ دیجیتال قابلیت ثبت ریزترین جزئیات و طیف رنگی وسیع را دارد، فلکسو برای طرحهای نسبتا ساده و زمینه رنگهای یک دست مناسبتر است.
آیا چاپ فلکسو برای طراحیهای اختصاصی (جعبه با طرح دلخواه) مناسب است؟
بله. در صورتی که طرح گرافیکی طبق استاندارد فنی آماده و کلیشههای سفارشی ساخته شود، امکان چاپ هر طرح دلخواه بر روی انواع جعبه بستهبندی وجود دارد.
آیا چاپ فلکسو محدودیت زیستمحیطی دارد؟
مصرف مرکب پایه آب و قابلیت بازیافت کارتنهای فلکسویی باعث میشود این روش چاپ یکی از دوستدارترین فناوریها نسبت به محیط زیست باشد و همچنین ضایعات تولید تا حد امکان کاهش یابد.
